Votivo presente => Para un objeto en la forma
plural, se añade -tü :
ainütü, aihütü, ailütü, aigünütü,
aizünütü, aizünütüe, ailütüe
:
si los comiera,...
Votivo futuro => Para un objeto en la
forma plural, se cambia -ez- en -etz- : ainetza, aihetza, ailetza…
Ikus aileza azkenean ! ¡Que lo vea al fin !
Behin harat eraman aigünütü, ikus dezen zer den presontegia.
[prejuntegia] : Si pudieramos llevarles una vez allí para que
vean lo que es la cárcel.
3.Gramatika
erreglak
Los pronombres personales se declinan :
Nominativo: Ni, Hi, Zü, Züek, Gü
Activo : Nik, Hik, Zük, Züek, Gük
Dativo : Eni, Hiri, Zuri, Zuer(i) [zier(i)], Guri
Unitivo: Eneki(n), Hireki(n), Zureki(n), Zuereki(n) [Ziereki(n)],
Gureki(n)
Mediativo: Nitaz, Hitaz, Zütaz, Zuetaz [Zietaz], Gütaz
Inesivo: Nitan, Hitan, Zütan,
Zuetan [zietan], Gütan
Aditivo: Nitarat, Hitarat, Zütarat, Zuetarat [zietarat],
Gütarat
Elativo : Nitarik, Hitarik, Zütarik, Zuetarik
[zietarik], Gütarik
4.Aritzeak
Lehen ürratsak
Lehengo gizonak Afrikan sortü dira. Horko bizizaleak
gorilen kusiak [kujiak] beitziren. Bai, bena nola haietarik berezi
ziren, behar dügü orai ikusi.
Denbora hortan, urte milaka haraitzinean (gibelera [gibele'a]), Afrikako
bizizaliek, gorilak beitziren, frütü eta osto baizik jaten
züen. Haien sabelak, horren jatez kostümatü ziren eta
segürki sabeleko barnekuak azkar ziren holako apaiden igaranazteko.
Ez ziren batere pentsamentükan ari, ez beitzüen beharrik.
Ordüan, bürühüna ttipia ziren.
Bena, behin, lürra zinez iharrausi zen, mendi bat sortu zen Afrikaren
erdian eta giroa kanbiatü zen. Horrengatik, bizizaleak erditü
ziren. Itzaldean, ber biziari jarraiki zeitzon eta, ber heinean [heinian]
egon ziren. Beste aldean aldiz, idortü beitziren bazterrak, bizizaleak
ez züen aski jateko. Zavanan, bizi molde berri batetan, behar
zien arrahasi. Ez züen aski zuhainen ostoekilan eta frütüekilan,
zühainak bakantü beitziren ere. Basabere hilen ondora joaiten
ziren aragika. Zaleago lasterkatzeko eta hürrünago so egiteko,
üsü jeikitzen ziren gibeleko zankoren gainean. Denbora lüzetik
landa, xütik egoitez kostümatü ziren. "Homo erectus''
ordüan hola agertü zen.
Aragia, gastatürik ere, ostoak beno aisago [aijago], ehotzen
züen. Emek emeki, ordüan, haien sabel barnekoak arindü
zeitzien eta, üsü pentsamentükan ari beitziren, bürühünak
aldiz azkartü eta loditü zeitzien aragiko proteiner esker.
Harrien xorotzen eta zuhain adarren mozten ikasi züen, eta, haieki,
aixkora, lantza eta ezpata bezalakoak egiten zütüen. Ordükoz,
tresne egite bazakien. Haieki, ari ziren basaberen ehotzen, agiaren
mozten eta etsaieki borokatzen.
