Hel aiginte ikus dezagün hura
partitü beno lehen !
Si pudieramos llegar (en el futuro) para verle antes que se vaya.
Ebia has(i) ailitz ur amiñi baten biltzeko
!
Si la lluvia pudiera empezar (ahora), recuperaríamos un poco
de agua.
Ken ailedi hortik betikoz ! Si pudiera
irse (en el futuro) de aquí para siempre
Superioridad:
El superlativo absoluto puede obtenerse:
- repetiendo la palabra :
xuri-xuria da : es muy blanco ; emek-emeki doa : va muy despacio
- utilizando un adverbio : izigarri : muy ; biziki : vivamente
; arras : totalmente
Izigarri bero da egün : hace muy calor hoy
- utilizando expresiones : ezin : no puede ser más
=> Ezin aberatsago zen : no podía ser más rico
El superlativo relativo se confunde con el genetivo posesivo
: Hura da ederrena : él es el más guapo
Inferioridad:
Comparativo:
- un giro negativo : ez zira ni bezain
handi : usted es más pequeña que yo
- se utiliza el comparativo : Jokari hori bestea beno ahulago
da : este jugador es menos fuerte que el otro
Superlativo:
- se desprecia el adjectivo : Hain güti ezagütüa
da gure herria : nuestro pueblo es muy poco conocido
- se utiliza el superlativo : Gizonetan paubrena da Pierra
: Pierre es el menos rico de los hombres
Oren zonbait badira ekia jeiki dela.
Ximunek ez dü axolik : goxoki lo da bere ohean. Haren ama bazkaria
ari da prestatzen. Ximun berant sartü dela badaki. Üdan,
üsü agitzen da, herriko bestak gainti orotan beitdira.
Etxekuak ez dira ontsa pausatzen sasu [saju] hortan : irazartzen
dira gaüan [gaian] eta haurra ez beitdüe [beitie] entzün
sartzen, arrenküratzen dira eta gero pensamentüka hasi
ondoan [ondun] ez düe haboro lo egiten.
Barda, Ximun elki da hamar orenetan
: erran dü bere etxekuer goizik ützültüko zela,
ez hiruetan beno berantago, ez beitzüan [beitzian] lagün
hanitx Gotaineko bestala joaiteko. Etxekoak kontent ziren horren
entzütez bena Ximunen hitzari ez ziren sobera fida.
Ohean sartü ondoan [ondun], akitürik beitziren zale loa
heltü zeien bena goizeko hiruetan, iratzarri ziren. Aita jeiki
zen eta Ximunen kanberara [kanbe'a] joan zen semia sartürik
zenez ikhustera. Ohea ez zen deseginik. Ordüan [ordin], kexü
arrajin zen bere emaztearen gana eta erran zeion :