Hogeitahamaseigerren ikasgeia
1.Hiztegia
aragitegi : boucherie |
aragikari : qui aime la viande |
saltzale : marchand |
urdazpia : jambon |
tripot : boudin |
lükainka : saucisse |
gaziki : salé de porc |
mihi : langue |
mütür : museau |
mütürreko : coup de poing au visage |
xingar : viande de porc |
txinkor : lard |
saiheski : côtelette |
erraki : rôti |
sabelki : gras-double |
zakü : sac |
platuxa : limande |
xabaloi : morue fraîche |
bakalau : morue |
aingera : anguille |
ürrearain : dorade |
atun : thon |
(h)otarrain : homard,
langouste |
oti : sauterelle |
otarrainxka : crevette |
erris : riz |
ilar : haricot |
ilarteka : haricot vert |
entsalada : salade |
ilarbiribil : petit pois |
lüzoker : concombre |
bastanaga, karrota : carotte |
xardin : sardine |
arraintegi : poissonnerie |
gastatü : (se) gâter |
izozkailü, izozkütxa : congélateur |
hozkailü : réfrigérateur |
bildüberri : frais |
2.Aditza
Balintza (conditionnel)
Nor Nork
Geroaldia
->zü |
->hi |
||
Je (l')aurais eu |
Üken Nezake |
Nezakezü |
Nezakek |
Tu (l')aurais eu |
Hezake |
||
Il (l')aurait eu |
Lezake |
Lezakezü |
Lezakek |
Nous (l')aurions eu |
Genezake |
Genezakezü |
Genezakek |
Vous (l')auriez eu (sing.) |
Zenezake |
||
Vous (l')auriez eu (plur) |
Zenezakee |
||
Ils (l')auraient eu |
Lezakee |
Lezakezüe |
Lezakeae |
Si l'objet est au pluriel, on insère un -t- : netzake,
hetzake,…
Ustekoa (suppositif)
Nor Nork
Geroaldia
Nik |
Jan baneza (Si je le mangeais plus tard ) |
Hik |
Jan baheza |
Harek |
Jan baleza |
Gük |
Jan bageneza |
Zük |
Jan bazeneza |
Züek |
Jan bazenezae |
Haiek |
Jan balezae |
Pour un objet au pluriel, on change -ez- en -etz- : banetza, bahetza, baletza…
Hartzak axuria sendi baleza, berehala
eho lezake : si l'ours
sentait l'agneau, il le tuerait tout de suite.
Erraiten dizü zopa maita bageneza,
egin lezakeala haboro gaurko :
Elle dit que si nous aimions la soupe, elle en ferait davantage pour ce soir.
3.Aritzeak : Maddalen eta bere ama merkatüan
Maddalen bere amarekilan
doa merkatüalat
goizan.Hanitx badüe erosteko familia oro juntatzen beita
dagün astebürüan. Amak pentsatzen dü erostea
aragi, arrain eta barazki, bildüberri beitdira [beitira] merkatüan.
Lehenik, aragitegian mintzatzen dira. Ontsa ezagützen dü arakina eta horrek beti ontsa zerbütxatzen
dü.
Maddalen va au marché avec sa
mère. Elles ont beaucoup à acheter car toute la famille se réunit le week-end
prochain. La mère pense acheter de la viande, du poisson et des légumes, car
ils sont frais au marché. D'abord, elles vont à la boucherie. Elle connaît bien
le boucher et celui-ci la sert toujours bien.
- Agur, jauna, aragi frankoren beharra dit egün !
- Egün hon, Margaita, heben nüzü zure
zerbütxari !
- Ordüan, badüzia tripota eta lükainka ? lehenetarik, hiru
eta bigerrenetarik, lau nahi nikezü.
- Badit orotarik, atzo eginik... Oizü. Eta zer besterik ?
- Gaziki kilo erdi bat eta erraki eder
bat.
- Bonjour, monsieur, j'ai besoin de beaucoup de viande aujourd'hui !
- Bonjour, Margarita, à votre service!
- Alors, avez-vous du boudin et de la saucisse ? Du premier, trois et du
deuxième quatre j'en voudrais.
- J'ai de tout, fait hier…Voilà. Et quoi d'autre ?
- Un kilo de salé et un beau rôti.
- Berehala prestatzen deitzüt. Zerbait haboro,
baditit ardi saiheski eder elibat.
- Ama, ez düzü horik erosi
behar, ez beitüt maite. Eros
ezazü txinkorra.
- Haurra, maiteago düzü txinkorra zure adinean ?
- Bai, eta gazna azkarra
ere maite dizü neskatxuna honek. Ordüan, emadazü txinkorretik hamar zerra.
- Orai, oro prestik da. Berrogei ta hamar euro egiten
dizü orok.
- Oizü, berriz arte.
- Berriz arte Margaita ta Maddalen. Goraintzi etxen.
- Je vous les prépare tout de suite. Quoi de plus, j'ai de belles côtes de
mouton.
- Maman, vous ne devez pas en acheter parce que je n'aime pas ça. Achetez de la
ventrêche.
- Enfant, vous préférez la ventrêche à votre âge ?
- Oui, cette petite fille aime aussi le fromage fort. Alors, donnez-moi dix
tranches de ventrêche.
- Maintenant, tout est prêt. Ca fait 50 euros le
tout.
- Voilà, à bientôt.
- Au revoir Margarita et Maddalen. Le bonjour à la
maison.
Orai, arraintegira heltzen dira.
- Egün hon, zer arrain badüzüe ?
- Badizügü orotarik : platuxa, xabaloi,
aingera, ürrearain, atun...
- Eia, emadazü lau platuxa, bi ürrearain, bi atun zerra eder.
- Semeak heltzen zaitzü, hainbesten erosteko ?
- Bai, hiruak jiten dira hiru egünentako.
Behar dit aski
janari bildü, ontsa jaten beitdüe.
- Oizü oro, hiru zitru ezarten
deitzüt zaküan.
- Mil esker. Izan ontsa.
- Bai, deüsetaz (deüsetzaz) , mil esker zuri.
Azkenean, barazki haitatzen düe : ilar kilo bat, ilarbiribil freskoak, bastanaga elibat.
Orai, zaküak pezü dira eta kontent dirateke
etxen heltzez sarri ! Heltzian, janariak ezarriko dütüe hozkailüan eta izozkütxan, gasta ez ditin.
Maintenant, elles arrivent à la poissonnerie.
- Bonjour, quel poisson avez-vous ?
- Nous avons de tout : limande, morue, anguille, dorade, thon…
- Alors, donnez-moi quatre limandes, deux dorades, deux belles tranches de
thon.
- Les garçons vous viennent, pour acheter autant.
- Oui, les trois fils viennent trois jours. Je dois recueillir assez de
nourriture, car ils mangent bien.
- Voilà tout, je vous mets trois citrons dans le sac.
- Merci beaucoup. Au revoir.
- Oui de rien, merci beaucoup à vous.
- Enfin, elles choisissent des légumes : un kilo de haricots, des petits pois
frais, quelques carottes.
Maintenant, les sacs sont lourds et elles seront contentes d'arriver à la
maison ! En arrivant, elles mettront les aliments dans le réfrigérateur et le
congélateur, pour qu'ils ne se gâtent pas.