Hogeitahamabigerren Ikasgeia

1.Hiztegia

lanarte : congé

dagün : prochain, suivant

aro : saison, époque

ekistatü : ensoleillé

labe : four

erre : brûler

errerik : brûlé

bestela(n) : sinon

kausitü : réussir

bakantzak, oporrak : vacances

karga : charge

gatik : à cause de

partitü, joan, abiatü : partir

bestazale : fêteur

enplegü : emploi

sasu [saju] : saison, époque

mendiratü : marcher/aller à la montagne

merkatü : marché

gazna : fromage

alor : champ

pakatü : payer

halabadere : alors, ça par exemple

beste behin : une autre fois

zohardi : beau temps

mementoko, oraiko : pour le moment

lotsarazi : faire peur

lano : brouillard

arramaiatza, ekaina : juin

komitate, komuna : toilettes

 

2.Aditza


Indikatiboa geroaldia
(indicatif futur)

Nor

-->

-->hi

Je serai

Nizate(ke)

Nükezü

Nükek

Tu seras

Hizate(ke)

Il sera

Date(ke)

Dükezü

Dükek

Nous serons

Girate(ke)

Gütükezü

Gütükek

Vous serez (sing.)

Zirate(ke)

Vous serez (plur.)

Ziratee(ke)

Ils seront

Dirate(ke)

Dütükezü

Dütükek

 

Nor Nork

->

-->hi

J(e l)'aurai

Düket

Dikezüt

Dikeat

Tu( l')auras

Dükek

Il (l')aura

Düke

Dikezü

Dikek

Nous (l')aurons

Dükegü

Dikezügü

Dikeagü

Vous(l')aurez (sing.)

Dükezü

Vous(l')aurez (plur)

Dükezüe

Ils (l')auront

Dükee

Dikezüe [dikezie]

Dikeek [dikiek]

 

Pour le complément au pluriel, on insére - (forme impersonnelle) ou -ti (forme personnelle) :
Dütüket, Dütükek, Dütüke,…..
Ditikezüt, Ditikezü , Ditikezüe
Ditikeat, Ditikek, Ditikeek.

Il existe un futur pour tous les auxiliaires. Mais, pour faciliter la prise de contact, on ne les donne pas ici. Ci-dessus sont les plus usuels.
On peut tourner la difficulté pour s'exprimer en utilisant les auxiliaires au présent :
Hiru girate -> Hiru izanen gira
Oto berri bat badikezügü -> Oto berri bat ükenen dizügü
Ikusten dikezügü -> Ikusiko dizügü

3.Aritzeak

Arramaiatzan lanean ari nükezü, bena üztailan lanartea dükezü (->)

En juin, je serai en train de travailler, mais en juillet ce seront les vacances.

Dagün astean, haurrak etxen ez dütükezü,

La semaine prochaine, vous n'aurez pas les enfants à la maison,

ikastaldia arrahasi beitdükee [beidükie] (->zü)

Car ils auront recommencé l'école.

Aroa txarra dük aurten ; halere, egünaldia

La saison est mauvaise cette année ; cependant, j'ai

ekitsü ta bero datekila aste huntan entzün diat. (->hi)

entendu que le temps sera ensoleillé et chaud cette semaine.

Non jakin düzü hori ?

Où avez-vous entendu ceci ?

Telebistan atzoko berrietan.

A la télé, aux nouvelles d'hier.

Labean, badükezü ogi bero beroa sarri. (->)

Vous aurez du pain tout chaud au four tout à l'heure.

Bena, ezezazüla utz sobera barnen, errerik beitdate bestelan. (->)

Mais, ne le laissez pas trop dedans, car sinon, il sera brûlé.

Dagün urtean, ünibertzitatean dateke Ximun,

L'an prochain, Simon sera à l'université,

bakalorea kautsitzen badü aurten.

s'il réussit le bac cette année.

Ordüan [ordin], harek badüke bizi huna : bakanzak lüze

Alors, il aura la belle vie : il aura des vacances longues

badütüke eta üsü gauetan bestazale dateke.

et il sera souvent convive la nuit. Les parents,

Etxekuek, aldiz,dirua franko beharko düe sarrerazi,

par contre, devront faire entrer beaucoup d'argent à

karga berri horren gatik.

cause de cette nouvelle charge.

Segür ere, irus dirate, Ximun lanean hasten datekenean [-kenin]

Certainement, ils seront content quand Simon

enplegü batetan (edo : ..lanean hasiko denin)

commencera à travailler.

Zer erran düe [die] ?

Qu'ont-ils dit ?

Etxen diratekila arrastiritan egünaldi edertzen

Qu'ils seront là l'après-midi si le temps s'améliore

Balinbada eta otoa nahi bada partitü (joan) !

Et si l'auto veut partir !

Zonbait haur badütükezü dagün urtean eskolan ? (->)

Combien aurez-vous d'enfant l'année prochaine à l'école ?

Mementoko, hamar diratekila badakit.

Pour l'instant, je sais qu'ils seront dix.

Herriko ikasetxea ez da orano zerratüko.

L'école du village ne va pas encore fermer.

 

1.Bihar ora zira gureki mendilat ?

Demain, vous venez avec nous à la montagne ?

2. Ez, ez nukezü ahal. Ene anaiareki Atharratzeko

Non, non je ne pourrai pas. Avec mon frère nous serons

merkatüan gütükezü eta han egüna igaranen dizügü ( ->)

au marché de Tardets et nous y passerons la journée.

1. Zer baduzü egiteko han egün orotan ?

Qu'avez-vous à y faire toute la journée ?

2. Aitak galtatü diküzü gaznaren saltzez,

Papa nous a demandé de vendre du fromage,

ait(a) eta amak lan franko beitdüe [beitie]

car papa et maman ont beaucoup de travail

Sasü [saju] huntan alhorretan. ( ->)

en cette saison dans les champs.

Erran diküzü pakatürik giratekila

Il nous a dit que nous serons payés

eta utziko gütüela [gütiela]elkitzen dagün neskenegünean.

et qu'il nous laissera sortir samedi prochain ;

1. Züek halabadere, etxekuak, hunak dütüzüe !. [dütüzie]

Vous, si c'est possible, vous avez de bons parents !

Ordüan, beste behin, algarreki mendiratüko gütützü.

Alors, une autre fois, nous irons à la montagne ensemble.

2. Gogo hunez, zohardi datekenin. Lanoak [lanuak] losarazten beitnau. ( ->)

Avec plaisir, quand il fera beau. Le brouillard me fait peur.